Wat is alcoholisme?

Alcoholisme moet je zien als een ernstige ziekte. Een alcoholist is iemand die niet meer zonder alcohol kan en lichamelijke en psychische symptomen zal ervaren wanneer hij of zij niet drinkt. Het kan niet alleen het leven van de persoon zelf diep beïnvloeden, maar ook dat van de mensen om diegene heen. Ongeveer 10% van de volwassen bevolking kampt met ernstige alcoholproblemen. Dit maakt dat alcoholverslaving één van de meest voorkomende verslavingen is in Nederland.

Je maakt je misschien zorgen over je eigen alcoholgebruik, of je hebt het gevoel dat iemand in je omgeving steeds vaker drinkt. Je vraagt je af of dit nog normaal is, of dat er een probleem speelt. De overgang van recreatief gebruik van alcohol naar een verslaving gaat heel geleidelijk. Veel drinkers hebben zelf niet door dat ze te maken hebben met een verslaving. Wanneer spreek je dan van alcoholisme (ofwel alcoholverslaving)?

Hoe herken je alcoholisme?

Als je afhankelijk bent van alcohol, heb je moeite met stoppen met drinken. Je krijgt steeds meer behoefte aan alcohol om normaal te kunnen functioneren. Dat kan leiden tot grote problemen op allerlei gebied. Dagelijkse taken en verantwoordelijkheden worden verwaarloosd: je meldt je vaak ziek, het lukt niet meer de kinderen te verzorgen of de rekeningen worden niet meer betaald. Maar er zijn nog veel andere kenmerken waaraan je alcoholisme kunt herkennen :

• Moeite met stoppen met drinken
• Steeds grotere behoefte aan alcohol om normaal te kunnen functioneren
• Problemen op werk, school of sociaal gebied
• Verwaarlozen van taken en verantwoordelijkheden
• Verlies van interesse in activiteiten en hobby’s
• Pogingen om het drinkgedrag verborgen te houden
• Drinken op ongepaste momenten
• Veranderingen in persoonlijkheid en/of gedrag
• Risicovol gedrag

Wanneer wordt alcoholgebruik zorgelijk?

De overgang van sociaal (recreatief) alcoholgebruik naar problematisch alcoholgebruik is niet gemakkelijk te herkennen, het gaat geleidelijk. Veel drinkers hebben zelf niet in de gaten dat ze te maken hebben met een verslaving. Alcoholisme is bovendien erg moeilijk te stoppen zonder professionele hulp. Daarom is het belangrijk om bij alcoholisme de symptomen in een vroeg stadium te kunnen herkennen.

Er is altijd een eerste keer voor het gebruiken van alcohol. Daarna gaan veel mensen over tot een soort fase van experimenteren: ontdekken wat je lekker vindt. Bij drugs stoppen veel mensen na de fase van experimenteren, maar bij alcoholische dranken is dat vaak anders. Dat hangt samen met de rol van alcohol in onze cultuur. In sociale situaties wordt alcoholgebruik vaak als normaal beschouwd, en in eerste instantie lijkt het geen negatieve invloed te hebben op werk, schoolprestaties of relaties. Dit noemen we ‘geïntegreerd gebruik’.

Maar het gevaar is dat het drinken geleidelijk steeds vaker een rol gaat spelen, zonder dat je het doorhebt. Wat begint als een sociale gewoonte, kan zich onopgemerkt ontwikkelen naar een afhankelijkheid. Dit kan ertoe leiden dat je vaker drinkt dan je oorspronkelijk had bedacht, en dat je geleidelijk je interesse in andere activiteiten verliest. Alcohol kan daardoor steeds meer invloed krijgen op je dagelijks leven.’.

De 3 stadia van alcoholisme

Als die fase overgaat in overmatig drinken en er ontstaan problemen in je functioneren, dan is er sprake van alcoholproblematiek. Daarin onderscheiden we drie stadia:

• 1e stadium: In het eerste stadium kun je bijvoorbeeld merken dat je vaker drinkt om 'je goed te voelen' of om sociale situaties makkelijker te maken.
• 2e stadium: In het tweede stadium worden er misschien al tekenen van verwaarlozing zichtbaar, zoals het missen van werk of conflicten thuis.
• 3e stadium: In het derde stadium heb je het gevoel dat je niet meer zonder alcohol kunt functioneren en drink je misschien al 's ochtends.

Wat zijn de gevolgen van alcoholisme?

Een alcoholverslaving kan problemen geven op het gebied van de mentale en fysieke gezondheid, maar ook op maatschappelijk en sociaal gebied.

Gezondheid

• Gewicht. Alcoholhoudende dranken bevatten vaak veel calorieën. Daarnaast remt alcohol de vetverbranding, waardoor die extra calorieën worden opgeslagen. Wie na verloop van tijd nog meer gaat drinken, zal echter vermageren. Alcohol vult en de eetlust wordt minder. Daarnaast nemen de door alcohol beschadigde darmen en maag minder goed voedingsstoffen op.
• Problemen met de lever. Door overmatig drinken kan de lever onherstelbaar beschadigen.
• Maagslijmvliesontsteking. Dat leidt tot een opgeblazen gevoel, zuurbranden, maagpijn en oprispingen.
• Problemen in de hersenen. Er is kans op concentratie- en geheugenproblemen en op de nog langere termijn kans op vroegtijdige dementie en het syndroom van Korsakov, een ernstige hersenbeschadiging.
• Kanker. Er is een verhoogde kans op mond-, keel-, strottenhoofd- en slokdarmkanker. Vrouwen hebben daarnaast een verhoogd risico op borstkanker. Bij wie naast het drinken ook nog rookt stijgt tevens de kans op lever- en dikke darmkanker.
• Vruchtbaarheid. Het drinken van alcohol vermindert bij zowel de man als de vrouw de vruchtbaarheid.
• Psychoses. Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot psychoses.

Maatschappelijk

• Financiële problemen. Bijvoorbeeld door verlies van werk of omdat de rekeningen niet meer betaald worden.
• Juridische problemen. Rijden onder invloed is strafbaar en kan dus tot problemen leiden. Maar alcohol kan ook vechtpartijen en huiselijk geweld opleveren en dat is weer aanleiding tot gerechtelijke problemen.

Sociaal

• Eenzaamheid. Als je veel alcohol drinkt kan dat een aanleiding zijn om steeds minder contacten met anderen te hebben. Mogelijk ben je bang om als een ‘drinker ‘aanzien te worden, of heb je er gewoon geen energie meer voor om met anderen om te gaan.
• Spanning en conflict. Overmatig drinken geeft ook gemakkelijk aanleiding tot spanningen en ruzies met je nabije omgeving.
• Problemen in werk of studie. Bijvoorbeeld omdat je je steeds vaker ziek meldtziekmeldt of je prestaties minder worden.

Kun je herstellen van de gevolgen van alcoholisme?

Sowieso kan iemand die verslaafd is aan alcohol niet zomaar opeens stoppen. De ontwenningsverschijnselen kunnen levensgevaarlijk zijn. Afbouwen en stoppen moet onder professionele begeleiding gebeuren. Het is daarom niet verstandig de verslaafde of jezelf op één of andere manier te dwingen plotseling te stoppen met alcohol. Daar tegenover staat dat het bijna onmogelijk is zelfstandig af te bouwen. Professionele hulp is daarom in bijna alle gevallen echt nodig.

Het herstel van veel van de ernstige lichamelijke en geestelijke effecten na een alcoholverslaving is in theorie mogelijk. Het hangt uiteraard wel af van de schade die het lichaam al heeft opgelopen op het moment dat de professionele hulp wordt ingeschakeld. Ernstige schade aan de lever door levercirrose en de hersenen, bijvoorbeeld door het syndroom van Korsakov, is echter meestal permanent van aard.

Toch is het belangrijk om te weten dat elke stap in de richting van herstel een stap vooruit is. Met de juiste hulp en steun is het mogelijk om een gezonder en gelukkiger leven op te bouwen, zelfs als het pad niet altijd gemakkelijk is.